Netcongestie treft steeds meer bedrijventerreinen in Nederland. Waar individuele ondernemers tegen grenzen aanlopen, liggen er kansen in collectieve oplossingen. Door samen te werken met andere bedrijven op je terrein, creëer je nieuwe mogelijkheden die individueel onbereikbaar zijn. Toch komt samenwerking niet vanzelf tot stand. Er zijn drempels te overwinnen en structuren op te zetten. Voor ondernemers die worstelen met netcongestie kan een collectieve aanpak het verschil maken tussen stagnatie en doorgroeien. Wij laten zien wat voor jou van belang is.
In het kort
- samenwerking tussen bedrijven biedt krachtige oplossingen voor netcongestie die individueel niet haalbaar zijn
- een succesvolle collectieve aanpak begint met het opbouwen van draagvlak en een gedegen organisatiestructuur
- deel gezamenlijke energieprofielen en gebruik elkaars pieken en dalen om de netcapaciteit efficiënter te benutten
- collectieve oplossingen zoals gedeelde batterijsystemen, gezamenlijke aansluitingen en directe lijnen bieden concrete voordelen
- de juiste juridische en financiële structuren zijn cruciaal voor duurzame samenwerkingen
- professionele ondersteuning van parkmanagers, energieexperts en regionale overheden versterkt de samenwerking
Netcongestie op bedrijventerrein: wat speelt er?
Netcongestie manifesteert zich op bedrijventerreinen in verschillende vormen, maar de gevolgen zijn voor alle ondernemers ingrijpend. Terwijl individuele bedrijven tegen de grenzen van hun aansluiting aanlopen, blijft vaak onbenut potentieel bestaan in de gezamenlijke energiehuishouding van het terrein.
De harde realiteit is dat de netcapaciteit in steeds meer regio’s ernstig beperkt raakt. Netbeheerders weigeren nieuwe aansluitingen of verzwaringen, terwijl bestaande bedrijven die willen uitbreiden of verduurzamen op beperkingen stuiten. Uit onderzoek van VNO-NCW en MKB-Nederland blijkt dat bijna 80% van de ondernemers netcongestie als een urgent probleem ervaart voor het Nederlandse bedrijfsleven.
Traditioneel beheren bedrijven hun energievoorziening individueel: ieder bedrijf heeft een eigen aansluiting, eigen contracten en eigen energiemanagement. Deze individuele benadering gaat voorbij aan de potentiële synergie tussen verschillende bedrijfsprofielen. Waar het ene bedrijf pieken heeft in energiegebruik, kent het andere juist dalen. Door deze patronen slim te combineren, ontstaat ruimte binnen de bestaande infrastructuur.
Tegelijkertijd maakt technologische vooruitgang nieuwe collectieve oplossingen mogelijk. Gezamenlijke energieopslag, slimme verdeelsystemen en lokale energiemarkten bieden kansen die tot voor kort niet bestonden. Bovendien stimuleert wet- en regelgeving steeds meer collectieve aanpakken, bijvoorbeeld door experimenteerruimte te bieden aan energiegemeenschappen.
Voor bedrijventerreinen ontstaat zo een nieuw speelveld waarin collectieve energieoplossingen een centrale rol spelen. Toch komt deze samenwerking niet vanzelf tot stand. Drempels in organisatie, financiering en vertrouwen moeten overwonnen worden om de potentie van collectieve oplossingen te ontsluiten.
Wat zijn de risico’s?
Een individuele aanpak van netcongestie op bedrijventerreinen brengt verschillende risico’s met zich mee die de continuïteit en groei van je bedrijf bedreigen.
Beperkte innovatieruimte
Zonder samenwerking loop je vast binnen de grenzen van je eigen aansluiting. Innovaties die meer elektriciteit vereisen, worden onmogelijk. Dit beperkt je vermogen om te concurreren in een markt die steeds meer om verduurzaming en digitalisering vraagt.
Inefficiënte investeringen
Als ieder bedrijf individueel oplossingen zoekt, ontstaat duplicatie van investeringen. Waar één gezamenlijke batterij het hele terrein kan bedienen, investeren bedrijven nu in kleinere, relatief duurdere systemen. Deze versnipperde aanpak verhoogt de kosten voor alle betrokkenen.
Gemiste schaalvoordelen
Collectieve oplossingen bieden substantiële schaalvoordelen. Een gezamenlijke aanbesteding voor zonnepanelen, energieopslag of laadinfrastructuur levert prijsvoordelen op die individueel onbereikbaar blijven. Door niet samen te werken, betaal je de hoofdprijs.
Misgelopen subsidies
Steeds meer subsidies richten zich op collectieve projecten. Programma’s als de Subsidie Duurzame Energieproductie (SDE++), MOOI (Missiegedreven Onderzoek Ontwikkeling en Innovatie) en lokale regelingen prioriteren vaak gezamenlijke initiatieven. Als individueel bedrijf mis je deze financieringsmogelijkheden.
Onderlinge concurrentie om capaciteit
Zonder samenwerking ontstaat een race om de schaarse capaciteit, waarbij bedrijven tegen elkaar worden uitgespeeld. Deze onderlinge concurrentie versterkt de problematiek in plaats van deze op te lossen.
Verminderde vestigingsaantrekkelijkheid
Bedrijventerreinen die netcongestie niet collectief aanpakken, verliezen hun aantrekkelijkheid voor nieuwe bedrijven. Dit leidt tot leegstand, waardevermindering van vastgoed en een neerwaartse spiraal in de kwaliteit van het terrein.
Vertragingen door gebrek aan expertise
Zonder gebundelde kennis moet ieder bedrijf afzonderlijk het wiel uitvinden. Dit leidt tot vertragingen, fouten en gemiste kansen in een energielandschap dat complex en snel veranderend is.
Deze risico’s onderstrepen het belang van een collectieve aanpak van netcongestie op bedrijventerreinen. Door samen te werken, creëer je niet alleen oplossingen voor acute problemen, maar bouw je ook aan een toekomstbestendig bedrijventerrein met concurrentievoordelen voor alle aangesloten bedrijven.
Wat kun je doen: handleiding voor collectieve aanpak
Netcongestie collectief aanpakken op je bedrijventerrein vereist een gestructureerde benadering. Deze handleiding biedt concrete stappen om van individuele problemen naar gezamenlijke oplossingen te komen.
1. Zet een samenwerkingsverband op
De basis voor elke succesvolle collectieve aanpak is een goed georganiseerd samenwerkingsverband. Begin met het inventariseren van de huidige organisatiegraad op je terrein. Is er al een ondernemersvereniging of parkmanagement actief? Welke formele en informele netwerken bestaan er en wie zijn de sleutelfiguren die andere ondernemers kunnen mobiliseren?
Het opbouwen van draagvlak vormt de volgende stap. Organiseer een informatiebijeenkomst over netcongestie waar je concrete voorbeelden deelt van succesvolle collectieve oplossingen. Inventariseer tijdens deze bijeenkomst wie problemen ervaart en wat de urgentie is voor verschillende bedrijven.
Voor duurzame samenwerking is een formele structuur essentieel. Vorm een werkgroep energie of netcongestie als eerste stap. Voor grotere projecten overweeg je een Bedrijven Investeringszone (BIZ) op te richten of een energiecoöperatie te betrekken. Leg alle afspraken vast in samenwerkingsovereenkomsten om juridische zekerheid te creëren.
Zoek professionele ondersteuning om het proces te versnellen. Een parkmanager kan optreden als centrale coördinator, terwijl regionale energieloketten praktische ondersteuning bieden. Ook brancheverenigingen en het Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen bieden waardevolle expertise.
Een geformaliseerde samenwerking biedt juridische zekerheid, financiële structuur en continuïteit. Ongeveer 80% van de succesvolle energieprojecten op bedrijventerreinen heeft een vorm van parkmanagement als basis.
2. Breng gezamenlijke energieprofielen in kaart
Inzicht in het collectieve energieverbruik vormt de basis voor effectieve oplossingen. Verzamel basisgegevens van deelnemende bedrijven zoals het gecontracteerd transportvermogen per aansluiting, huidige en geplande productieprocessen, kwartierwaarden van elektriciteitsverbruik en plannen voor uitbreiding of verduurzaming.
Voer vervolgens een collectieve energiescan uit waarin je de gezamenlijke verbruikspatronen analyseert. Identificeer complementaire pieken en dalen tussen bedrijven, breng flexibiliteit in verbruik in kaart en inventariseer potentiële locaties voor opwek en opslag op het terrein.
Maak deze inzichten visueel met een energiekansenkaart van het bedrijventerrein. Markeer waar kansen liggen voor collectieve oplossingen, identificeer geschikte daken voor zonnepanelen, potentiële locaties voor gezamenlijke laadinfrastructuur en mogelijkheden voor warmte-uitwisseling tussen bedrijven.
Combineer alle individuele profielen tot één collectief energieprofiel voor het hele terrein. Bepaal de potentiële besparingen door onderlinge afstemming en bereken hoeveel extra capaciteit vrijgespeeld kan worden binnen de bestaande infrastructuur. In praktijkvoorbeelden blijkt dat collectieve optimalisatie vaak 20-30% ruimte creëert binnen bestaande aansluitingen.
3. Kies passende collectieve oplossingen
Op basis van het gezamenlijke energieprofiel selecteer je de meest kansrijke collectieve oplossingen voor jouw bedrijventerrein.
Gezamenlijke energieopslag biedt een van de meest effectieve oplossingen. Een collectieve batterij vangt pieken op en vult dalen aan, waardoor het hele terrein profiteert. Koppel deze aan gezamenlijke zonnepanelen voor optimaal rendement en onderzoek mogelijkheden voor Vehicle-to-Grid met de elektrische bedrijfswagens van deelnemende bedrijven.
Een groepstransportovereenkomst (GTO) maakt het mogelijk om één gezamenlijke overeenkomst af te sluiten met de netbeheerder. De beschikbare capaciteit verdeel je onderling intelligent, waarbij je profiteert van het feit dat niet alle bedrijven gelijktijdig hun piekvermogen nodig hebben.
Collectieve smart grid oplossingen implementeren betekent een gezamenlijk energiemanagementsysteem opzetten dat het aan- en uitschakelen van installaties automatiseert en productieprocessen op elkaar afstemt voor optimaal netwerkgebruik.
Een lokale energiemarkt creëert een platform waar ondernemers onderling energie kunnen verhandelen. Koppel bedrijven met zonnepanelen aan bedrijven met hoog verbruik en zet een flexibiliteitsmarkt op voor het vergoeden van tijdelijk afschakelen tijdens piekuren.
Directe lijnen of kabelsamenwerkingen bieden mogelijkheden om het openbare net te ontlasten. Leg directe verbindingen tussen opwekkers en verbruikers, realiseer cable pooling tussen verschillende duurzame bronnen of deel kosten voor netverzwaring waar dit nog mogelijk is.
Gezamenlijke laadinfrastructuur voorkomt dat ieder bedrijf eigen laadpalen installeert. Plaats gedeelde laadpleinen voor zowel personeel als klanten, implementeer slim laden om pieken te vermijden en koppel de laadinfrastructuur aan collectieve opwek.
De keuze voor specifieke oplossingen hangt af van je lokale situatie, beschikbare middelen en de ernst van de netcongestie. Combinaties van meerdere oplossingen zijn vaak het meest effectief.
4. Organiseer financiering en verdienmodellen
Collectieve oplossingen vereisen gezamenlijke investeringen en heldere verdienmodellen. Begin met het inventariseren van financieringsmogelijkheden zoals collectieve subsidies (SDE++, MOOI of regionale regelingen), leningen via provinciale energiefondsen of Invest-NL, crowdfunding binnen het bedrijventerrein of de directe omgeving, en leaseconstructies voor batterijen of zonnepanelen.
Ontwikkel eerlijke kostenverdelingsmodellen die aansluiten bij de situatie op jouw terrein. Populaire modellen zijn verdeling naar rato van energieverbruik, investering gekoppeld aan verwacht voordeel, pay-per-use modellen voor flexibele deelname of escrow-constructies voor langetermijnzekerheid.
Creëer transparante verdienmodellen waarbij alle deelnemers inzicht hebben in directe besparingen op netbeheerkosten, inkomsten uit flexibiliteitsdiensten, vermeden kosten voor verzwaring en potentiële waardevermeerdering van vastgoed.
Zet de juiste juridische structuur op die past bij de aard en omvang van je project. Een energiecoöperatie werkt goed voor gezamenlijke opwek, een Vereniging van Eigenaren past bij vastgoedeigenaren, een Special Purpose Vehicle (SPV) biedt structuur voor grotere investeringen, en een Energy Service Company (ESCo) kan totaaloplossingen ontzorgen.
Transparantie in financiële afspraken is cruciaal voor duurzame samenwerking. Documenteer alle afspraken zorgvuldig en zorg voor regelmatige evaluatiemomenten.
5. Betrek de netbeheerder en overheid
Netcongestie oplossen vereist samenwerking met externe partijen. Initieer vroeg contact met de netbeheerder door een gezamenlijk gesprek te organiseren met de accountmanager. Presenteer je collectieve plannen, vraag feedback en onderzoek mogelijkheden voor pilotprojecten of experimenteerruimte. Vraag ook naar specifieke gegevens over netbelasting in jouw gebied om je plannen te onderbouwen.
Benader lokale en regionale overheden om aansluiting te zoeken bij gemeentelijke energievisies. Verken mogelijkheden voor versnelde vergunningverlening, onderzoek beschikbare subsidies voor collectieve aanpakken en vraag ondersteuning van regionale energieloketten of -experts.
Stem af met omgevingsdiensten over mogelijke belemmeringen in regelgeving. Verken ruimte voor maatwerk bij handhaving en zoek naar synergie met verplichte energiemaatregelen uit de Wet milieubeheer.
Betrek ook kennisinstellingen bij je plannen. Werk samen met regionale hogescholen of universiteiten, verken mogelijkheden voor onderzoekssubsidies en laat studenten meedenken over innovatieve oplossingen.
Overheden en netbeheerders staan steeds meer open voor collectieve oplossingen. Door proactief contact te leggen, positioneer je je bedrijventerrein vooraan in de rij voor ondersteuning en experimenteerruimte.
6. Implementeer, monitor en optimaliseer
Na de planvorming volgt de daadwerkelijke implementatie. Maak een gedetailleerd implementatieplan met mijlpalen, deadlines, toegewezen verantwoordelijkheden en duidelijke afhankelijkheden tussen deelprojecten. Creëer een communicatieplan zodat alle betrokkenen op de hoogte blijven van de voortgang.
Begin met quick wins – eenvoudige maatregelen die direct resultaat opleveren. Vier deze successen om momentum te behouden en gebruik vroege resultaten om meer bedrijven te betrekken bij het collectief.
Implementeer robuuste monitoring door meetapparatuur te installeren op strategische punten. Zet dashboards op voor realtime inzicht in energiestromen, organiseer regelmatige evaluatiemomenten en documenteer besparingen en vrijgespeelde capaciteit nauwkeurig.
Optimaliseer continu door collectieve oplossingen aan te passen op basis van praktijkervaringen. Blijf nieuwe technologieën en regelgeving volgen, schaal succesvolle oplossingen op en deel ervaringen met andere bedrijventerreinen.
Borg continuïteit door kennisoverdracht bij personeelswisselingen te regelen, afspraken en processen goed te documenteren, langetermijnfinanciering voor beheer en onderhoud te ontwikkelen en nieuwe partners te blijven betrekken.
Succesvolle samenwerkingen kenmerken zich door continu leren en aanpassen. Door systematisch te monitoren en bij te sturen, realiseer je niet alleen de oorspronkelijke doelen, maar ontdek je ook nieuwe kansen die aanvankelijk niet zichtbaar waren.
Meest gestelde vragen
Start klein en praktisch. Organiseer een informele bijeenkomst met enkele naburige bedrijven die ook tegen netcongestie aanlopen. Gebruik deze eerste ontmoeting om ervaringen te delen en gemeenschappelijke uitdagingen te identificeren. Benader vervolgens je gemeente of provinciale energieloket voor ondersteuning bij het opzetten van een formele structuur. Veel provincies hebben programma’s die de organisatiegraad op bedrijventerreinen versterken, zoals parkmanagement of een Bedrijven Investeringszone (BIZ). Ook kan je contact opnemen met het landelijke Programma Verduurzaming Bedrijventerreinen, dat specifieke expertise biedt voor het opzetten van samenwerkingsverbanden gericht op energievraagstukken.
De optimale juridische structuur hangt af van je specifieke situatie en doelen. Voor kleinschalige samenwerkingen volstaat vaak een samenwerkingsovereenkomst tussen de betrokken bedrijven. Voor substantiëlere investeringen in bijvoorbeeld collectieve opwek of opslag is een energiecoöperatie vaak geschikt. Deze democratische structuur biedt transparantie en fiscale voordelen. Bij grote investeringen met verschillende type partners (bedrijven, overheden, financiers) kan een Special Purpose Vehicle (SPV) in de vorm van een BV passend zijn. Voor vastgoedeigenaren die willen investeren in de energievoorziening van het hele terrein, biedt een Vereniging van Eigenaren (VvE) structuur. Raadpleeg een juridisch adviseur met energie-expertise om de beste structuur voor jouw specifieke situatie te bepalen.
Een rechtvaardige verdeling van kosten en baten vormt de basis voor duurzame samenwerking. Begin met heldere afspraken over de initiële investering, bijvoorbeeld naar rato van energieverbruik, bedrijfsgrootte of verwacht voordeel. Voor de verdeling van operationele kosten en baten werk je met transparante meetgegevens: wie gebruikt wanneer hoeveel energie? Moderne energiemanagementsystemen maken deze allocatie steeds eenvoudiger. Populaire modellen zijn: pay-per-use (betalen naar werkelijk gebruik), capaciteitsabonnementen (vaste fee voor gereserveerde capaciteit) of een combinatie van vaste en variabele kosten. Leg deze afspraken vast in een overeenkomst die ook regelt hoe met toetreding, uittreding en geschillen wordt omgegaan. Periodieke herziening van de verdeelsleutel voorkomt dat de regeling na verloop van tijd als oneerlijk wordt ervaren.
Ja, ook bij een gezamenlijke aansluiting of groepstransportovereenkomst kan de netbeheerder transportcapaciteit weigeren als er sprake is van netcongestie. Het voordeel van een collectieve aanpak zit niet in het omzeilen van transportschaarste, maar in het efficiënter benutten van de beschikbare capaciteit. Door energieprofielen te combineren en pieken onderling af te vlakken, bereik je meer met dezelfde aansluiting. Daarnaast staan netbeheerders vaak positiever tegenover collectieve oplossingen omdat deze de netbelasting voorspelbaarder maken. Ze zijn daarom eerder geneigd om mee te denken over alternatieven zoals tijdgebonden contracten of flexibiliteitsoplossingen. Betrek de netbeheerder vroeg in het proces om de technische mogelijkheden en beperkingen duidelijk in kaart te brengen.
Er bestaan diverse subsidies voor collectieve energieprojecten. Op nationaal niveau zijn de SDE++ (voor grootschalige duurzame energieproductie) en MOOI (voor innovatieve projecten) relevant. De DEI+ (Demonstratie Energie- en Klimaatinnovatie) ondersteunt pilotprojecten die vernieuwende technologieën demonstreren. Op provinciaal niveau bestaan speciale programma’s voor bedrijventerreinen, zoals energiescans, procesbegeleiding en investeringssubsidies voor collectieve oplossingen. Provinciale fondsen bieden vaak gunstige leningen voor duurzame investeringen. Gemeenten dragen soms bij via cofinanciering van BIZ-initiatieven of ondersteuning van parkmanagement. Een actueel overzicht van alle regelingen vind je in de Subsidiewijzer van RVO of via je regionale energieloket. Belangrijk is dat subsidies voor collectieve projecten vaak ruimhartiger zijn dan voor individuele maatregelen, waardoor de businesscase aantrekkelijker wordt.
