Als ondernemer kun je op twee manieren je energierekening ontvangen. Een maandelijks vast bedrag met aan het eind van het jaar een definitieve afrekening (vaak een kleinverbruikerscontract). Of iedere maan een overzicht van je verbruik en de kosten die daarmee gepaard gaan. Maar weet je eigenlijk wat er precies op staat en hoe de kosten opgebouwd zijn? Met de stijgende energieprijzen en de groeiende druk op het elektriciteitsnet neemt het belang van een goed begrip van je energierekening toe. Vooral transportkosten spelen hierbij een steeds grotere rol. Wij laten zien wat voor jou van belang is.
In het kort
- je energierekening bevat verschillende kostencomponenten: leveringskosten, netbeheerkosten, energiebelasting en btw
- transportkosten maken een aanzienlijk deel uit van je netbeheerkosten en hangen samen met je gecontracteerd transportvermogen
- je betaalt voor zowel de elektriciteit die je verbruikt als voor de capaciteit die je reserveert (gecontracteerd vermogen) op het net
- het verlagen van je gecontracteerd piekvermogen kan leiden tot lagere transportkosten
- regionale verschillen en netcongestie beïnvloeden de hoogte van de transportkosten
- door inzicht in je energierekening kun je gerichte maatregelen nemen om kosten te besparen
Energierekening: wat speelt er?
De energierekening vormt voor veel ondernemers een substantiële kostenpost. Deze rekening bestaat uit verschillende onderdelen, waarvan sommige minder bekend zijn maar wel een grote impact hebben op het totaalbedrag.
Het Nederlandse energiesysteem kent verschillende partijen met eigen rollen. De energieleverancier koopt zelf elektriciteit en gas in en verkoopt dat door, terwijl de netbeheerder verantwoordelijk blijft voor de infrastructuur (kabels en leidingen). Voor beide diensten betaal je als mkb’er apart.
De opbouw van je energierekening omvat vier hoofdcomponenten:
- leveringskosten: het bedrag dat je betaalt voor de daadwerkelijk geleverde elektriciteit of gas, plus een vast leveringstarief
- netbeheerkosten: de kosten voor het transport van energie via het netwerk
- energiebelasting: heffingen van de overheid
- BTW: belasting over alle bovenstaande componenten
Vooral de netbeheerkosten verdienen extra aandacht. Deze bestaan uit een vastrecht en een capaciteitstarief gebaseerd op je gecontracteerde transportvermogen. Dit vermogen bepaalt hoeveel elektriciteit je maximaal mag afnemen of terugleveren.
Met de toenemende netcongestie in Nederland stijgen ook de kosten voor netbeheer. Netbeheerders moeten flink investeren in uitbreidingen en verzwaringen van het elektriciteitsnet. Deze investeringen worden via de transporttarieven doorberekend aan gebruikers.
Wat zijn de risico’s?
Onvoldoende inzicht in je energierekening brengt diverse risico’s met zich mee die direct invloed uitoefenen op je bedrijfsvoering en financiële resultaten.
Onnodige kostenverhoging
Zonder goed begrip van je rekening betaal je mogelijk voor capaciteit die je niet volledig benut. Veel ondernemers hebben bijvoorbeeld een te hoog gecontracteerd transportvermogen. Ze reserveren daarmee meer netcapaciteit dan ze daadwerkelijk nodig hebben. Dit resulteert in hogere maandelijkse kosten zonder toegevoegde waarde.
Overschrijdingskosten
Aan de andere kant loop je risico op flinke boetes wanneer je het gecontracteerde transportvermogen overschrijdt. Netbeheerders berekenen substantiële toeslagen voor deze overschrijdingen, soms tot wel 300% van het normale tarief.
Verkeerde aansluitwaarde
Een onjuiste aansluitwaarde past niet bij je werkelijke verbruik. Bij een te grote aansluiting betaal je onnodig hoge vaste kosten. Bij een te kleine aansluiting loop je tegen beperkingen aan die je bedrijfsvoering belemmeren.
Gemiste besparingskansen
Zonder inzicht in je verbruikspatronen herken je niet de momenten waarop je energie verspilt. Daardoor mis je kansen om je verbruik te optimaliseren en kosten te besparen.
Onvoorbereid op veranderingen
De energiemarkt verandert snel. Tariefstructuren wijzigen, nieuwe regelgeving komt eraan en netcongestie neemt toe. Zonder kennis van je huidige situatie kun je niet adequaat inspelen op deze veranderingen.
Moeizame verduurzaming
Voor effectieve verduurzaming van je energieverbruik vormt inzicht in je huidige energieprofiel de basis. Zonder dit inzicht investeer je mogelijk in oplossingen die niet optimaal passen bij jouw specifieke situatie.
Vooral in gebieden met netcongestie krijgen deze risico’s extra dimensie. Hier weigeren netbeheerders vaak verzwaringen van aansluitingen, waardoor efficiënt gebruik van je bestaande aansluiting nog belangrijker wordt.
Wat kun je doen: energierekening begrijpen
Door je energierekening grondig te analyseren, neem je de controle over je energiekosten. Hier volgen concrete stappen om je rekening te doorgronden en te optimaliseren.
1. Analyseer de opbouw van je energierekening
Vraag eventueel een uitgebreide specificatie op bij je energieleverancier als niet alle informatie duidelijk op je rekening staat. Analyseer vervolgens de verschillende componenten:
Leveringskosten:
- kijk naar het tarief per kWh elektriciteit of m³ gas
- controleer of je een vast of variabel tarief hebt
- noteer de looptijd van je huidige energiecontract
Netbeheerkosten:
- controleer het vastrecht (vast bedrag per periode)
- bekijk het capaciteitstarief (gebaseerd op je gecontracteerd transportvermogen)
- noteer eventuele kosten voor blindstroom
- controleer of er overschrijdingskosten in rekening zijn gebracht
Energiebelasting en heffingen:
- controleer de hoogte van de energiebelasting
- kijk naar de Opslag Duurzame Energie (ODE)
- ga na of je recht hebt op vermindering energiebelasting
- check of er andere regionale heffingen gelden
Door deze elementen in kaart te brengen, ontdek je waar je kosten precies uit voortkomen en welke componenten de meeste impact hebben.
2. Vergelijk je gecontracteerd vermogen met je werkelijke piekverbruik
Het gecontracteerd transportvermogen bepaalt hoeveel capaciteit je reserveert op het elektriciteitsnet. Je betaalt hiervoor ongeacht of je deze capaciteit volledig benut. Veel ondernemers betalen voor meer capaciteit dan ze nodig hebben.
Zo krijg je inzicht in je werkelijke verbruik:
- vraag bij je netbeheerder de kwartierwaarden van je verbruik op (meestal gratis beschikbaar)
- installeer een energiemanagementsysteem voor real-time inzicht;
- gebruik een P1-meter om verbruiksgegevens uit je slimme meter te halen
- laat een energiescan uitvoeren door een deskundige partij
Vergelijk je hoogste piekverbruik met je gecontracteerd vermogen. Ligt je piekverbruik aanzienlijk lager (meer dan 20%), dan overweeg je het gecontracteerd vermogen te verlagen.
3. Optimaliseer je aansluitwaarde
De aansluitwaarde bepaalt de fysieke capaciteit van je netaansluiting. Deze komt niet altijd overeen met je gecontracteerd transportvermogen, maar heeft wel invloed op je vaste kosten:
- kleinverbruikaansluitingen (tot 3x80A): Hier betaal je een vast tarief per aansluitcategorie
- grootverbruikaansluitingen (vanaf 3x80A): Hier hangt het tarief af van de aansluitcapaciteit
Als je aansluiting veel groter blijkt dan nodig, overweeg dan een verkleining. Let op: in gebieden met netcongestie weigeren netbeheerders vaak aanpassingen van aansluitwaarden, zelfs verkleiningen. Ook moet je rekening houden met toekomstige behoeften – een latere vergroting blijkt in congestiegebieden vaak onmogelijk.
4. Beheers je piekverbruik
Zelfs zonder aanpassingen aan je contract kun je besparen door je piekverbruik te beheersen:
- spreid het starten van grote apparaten en machines over de dag
- gebruik timers om energieverbruik te verschuiven naar daluren
- installeer soft-starters voor machines met hoge aanloopstroom
- investeer in een batterijsysteem om pieken op te vangen
- automatiseer niet-kritische processen zodat ze niet tijdens piekuren draaien
Door pieken af te vlakken, voorkom je niet alleen overschrijdingen van je gecontracteerd vermogen, maar creëer je ook ruimte voor toekomstige uitbreidingen binnen je bestaande contract.
5. Controleer op fouten en onregelmatigheden
Fouten in energierekeningen komen vaker voor dan je denkt:
- controleer of de meterstanden correct zijn verwerkt
- vergelijk met voorgaande periodes om ongewone schommelingen te signaleren
- let op dubbele berekeningen of abonnementskosten
- controleer of kortingen en teruggaven correct zijn verwerkt
Bij twijfel neem je contact op met je energieleverancier en vraag je om uitleg. Systematisch bijhouden van je meterstanden helpt bij deze controle.
6. Overweeg alternatieve contractvormen
Naast standaard transportovereenkomsten ontstaan nieuwe contractvormen die beter passen bij flexibel energiegebruik:
- blokstroom- of dalcontracten: Voor extra capaciteit tijdens daluren
- non-firm aansluit- en transportovereenkomsten: Flexibele capaciteit wanneer beschikbaar
- groepstransportovereenkomsten: Gezamenlijk gebruik van capaciteit met andere bedrijven
Deze contractvormen bevinden zich deels nog in de pilotfase, maar ontwikkelen zich snel tot beschikbare opties voor ondernemers. Informeer bij je netbeheerder naar de mogelijkheden in jouw regio.
Meest gestelde vragen
Nee, op je energierekening staat geen directe informatie over netcongestie. Je kunt dit wel afleiden uit afwijzingen van verzwaringen of uit communicatie van je netbeheerder. Voor actuele informatie over netcongestie check je de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland.
Bij overschrijding van je gecontracteerd transportvermogen brengt de netbeheerder een toeslag in rekening. Deze varieert per netbeheerder, maar bedraagt meestal tussen de 150% en 300% van het normale tarief, berekend over het overschreden deel. Bij herhaaldelijke overschrijdingen kan de netbeheerder je contract automatisch aanpassen naar een hoger vermogen.
Ja, in principe kun je je gecontracteerd transportvermogen verlagen, mits je niet regelmatig dit lagere vermogen overschrijdt. Neem hiervoor contact op met je netbeheerder. Let op: in gebieden met netcongestie accepteren netbeheerders vaak geen nieuwe aanvragen voor verhogingen, dus denk goed na voordat je verlaagt.
Netbeheerkosten omvatten zowel vaste kosten (voor de infrastructuur) als variabele kosten (gebaseerd op je vermogen). Deze kosten stijgen momenteel door grote investeringen in het elektriciteitsnet. Daarnaast gelden er regionale verschillen – sommige gebieden kampen met hogere kosten door specifieke uitdagingen in de infrastructuur. De verhouding tussen netbeheerkosten en leveringskosten fluctueert ook met de marktprijzen voor energie.
Blindvermogen ontstaat wanneer de stroom en spanning in je elektrische installatie niet in fase lopen. Dit komt voor bij bepaalde apparaten zoals elektromotoren, transformatoren en tl-verlichting. Hoewel blindvermogen geen nuttig werk verricht, belast het wel het elektriciteitsnet. Netbeheerders brengen daarom kosten in rekening wanneer de verhouding blindvermogen/werkelijk vermogen boven een bepaalde grens komt. Je kunt dit verhelpen met een condensatorbank.
