Een brief van je netbeheerder over netcongestie kan een flinke domper betekenen voor je bedrijfsplannen. Misschien wil je uitbreiden, verduurzamen of verhuizen naar een nieuwe locatie, en nu krijg je te horen dat het elektriciteitsnet vol zit. Dit kan grote impact hebben op je bedrijfsvoering en toekomstplannen. Veel ondernemers weten niet goed wat ze met zo’n bericht aanmoeten en welke stappen ze kunnen zetten. Wij laten zien wat voor jou van belang is.
In het kort
- Een brief over netcongestie betekent meestal dat je niet of beperkt extra elektriciteit kunt afnemen of terugleveren
- Je netbeheerder moet altijd een fysieke aansluiting verzorgen, maar kan transportrechten weigeren
- Reageer snel en vraag om uitleg over de specifieke situatie voor jouw bedrijf
- Vraag naar alternatieven zoals gedeeltelijke capaciteit, tijdgebonden contracten of congestiemanagement
- Onderzoek of je met aanpassingen in je energiegebruik binnen je huidige aansluiting kunt blijven
- Betrek experts en brancheverenigingen om de beste strategie te bepalen
Brief van netbeheerder: wat speelt er?
Steeds meer ondernemers ontvangen brieven van hun netbeheerder over netcongestie. Deze brieven komen in verschillende vormen, maar bevatten meestal slecht nieuws over de beschikbaarheid van transportcapaciteit op het elektriciteitsnet.
De situatie op het Nederlandse elektriciteitsnet verslechtert snel. Door de energietransitie stijgt de vraag naar elektriciteit, terwijl ook steeds meer duurzame energie op het net teruggeleverd wordt. Het elektriciteitsnet, dat tientallen jaren geleden ontworpen werd, kan deze snelle veranderingen niet bijhouden. Netbeheerders investeren wel in uitbreidingen, maar deze kosten veel tijd – vaak jaren.
Een brief van je netbeheerder kan verschillende boodschappen bevatten:
- afwijzing van een verzwaringsvraag: Je hebt een aanvraag gedaan voor een zwaardere aansluiting, maar deze wordt geweigerd vanwege transportschaarste.
- informatie over transportschaarste in je gebied: De netbeheerder informeert je proactief dat er in jouw regio geen of beperkte transportcapaciteit beschikbaar komt.
- plaatsing op een wachtlijst: Je aanvraag wordt niet direct afgewezen, maar je komt op een wachtlijst. Vaak zonder duidelijke indicatie wanneer je aan de beurt komt.
- beperking van teruglevercapaciteit: Je mag minder of geen zelf opgewekte elektriciteit (bijvoorbeeld van zonnepanelen) terugleveren aan het net.
- vooraankondiging van tijdelijke afschakeling: In extreme gevallen kan de netbeheerder aankondigen dat er momenten komen waarop het net zo zwaar belast raakt dat afschakeling noodzakelijk wordt.
Het juridische kader hierbij blijkt complex. Netbeheerders moeten volgens de wet altijd zorgen voor een fysieke aansluiting, zelfs in gebieden met transportschaarste. Ze mogen echter weigeren om transportrechten te verlenen als het net dit niet aankan. In de praktijk betekent dit dat je wel een aansluiting kunt krijgen, maar deze niet mag gebruiken voor het transport van elektriciteit totdat er extra capaciteit beschikbaar komt.
Wat zijn de risico’s?
Voor ondernemers brengt een brief over netcongestie verschillende risico’s met zich mee die je bedrijfsvoering en toekomstplannen ernstig kunnen verstoren.
Stagnatie van bedrijfsgroei
Uitbreidingsplannen lopen vast als je niet de benodigde extra elektriciteitscapaciteit kunt krijgen. Denk aan nieuwe productielijnen, extra machines of een grotere bedrijfsruimte.
Vertraging van verduurzamingsambities
Veel verduurzamingsmaatregelen vereisen elektrificatie. Wanneer je geen extra vermogen mag afnemen, kun je moeilijker overstappen van gas naar elektrische alternatieven zoals warmtepompen, ovens of zelfs elektrische auto’s
Onrendabele investeringen
Investeringen in bijvoorbeeld zonnepanelen leveren minder op als je de opgewekte stroom niet volledig mag terugleveren. De financiële onderbouwing van je business case verandert hierdoor drastisch.
Vestigingsproblemen
Voor startende bedrijven of ondernemers die willen verhuizen, beperkt netcongestie de mogelijke vestigingslocaties. Een op het oog perfecte bedrijfsruimte blijkt onbruikbaar door onvoldoende netcapaciteit.
Concurrentienadeel
Terwijl jouw bedrijf tegen beperkingen aanloopt, opereren concurrenten in gebieden zonder netcongestie mogelijk zonder deze obstakels.
Onzekere planning
De duur van netcongestie valt moeilijk te voorspellen. Termijnen voor netuitbreidingen lopen regelmatig uit, waardoor je lange tijd in onzekerheid verkeert.
Zonder adequate reactie van jou op een brief van je netbeheerder riskeer je langdurige belemmeringen voor je bedrijf. De wachttijden voor netuitbreidingen variëren per regio, maar beslaan vaak meerdere jaren. In sommige gebieden verwacht men pas na 2030 structurele oplossingen. Het valt echter ook niet uit te sluiten dat als je wel adequaat reageert je toch met netcongestie te maken krijgt.
Toch bestaan er voor de meeste situaties werkbare alternatieven. Door snel en doordacht te handelen, kun je de impact op je bedrijf beperken en soms zelfs nieuwe kansen ontdekken.
Wat kun je doen: omgaan met een brief van de netbeheerder
Een brief van je netbeheerder over netcongestie vraagt om een doordachte aanpak. Met de volgende stappen neem je regie over de situatie en vind je werkbare oplossingen.
1. Analyseer de brief grondig
Begin met een zorgvuldige analyse van wat de netbeheerder precies meldt:
- wat is de exacte beperking? Gaat het om afname, teruglevering of beide?
- voor welk gebied geldt de beperking? Soms betreft het slechts een deel van je bedrijventerrein.
- is de beperking tijdelijk of structureel? Kijk naar de verwachte datum voor netuitbreiding.
- wat zijn de juridische gronden? Controleer welke wettelijke basis de netbeheerder aanhaalt.
- welke alternatieven biedt de netbeheerder aan? Soms staan er mogelijkheden in de brief die je over het hoofd ziet.
Noteer ook je eigen situatie: wat was je oorspronkelijke aanvraag of plan? Hoeveel extra capaciteit had je nodig en voor welk doel?
2. Neem direct contact op met je netbeheerder
Reageer snel op de brief en plan een gesprek met je netbeheerder. Bereid dit gesprek grondig voor met deze vragen:
- wat betekent de congestiesituatie specifiek voor jouw bedrijf?
- welke alternatieven bestaan er in jouw situatie?
- komt er een gedeeltelijke toewijzing van capaciteit in aanmerking?
- sta je op een wachtlijst en wat is je positie daarop?
- wanneer verwacht men netuitbreidingen in jouw gebied?
- kom je in aanmerking voor uitzonderingen (bijvoorbeeld voor maatschappelijk cruciale functies)?
Maak goede aantekeningen tijdens dit gesprek. Laat desnoods je gespreksverslag controleren maar vraag vooral om een schriftelijke bevestiging van de afspraken en toezeggingen die gemaakt zijn.
3. Verken alternatieve oplossingen
Voor veel congestiesituaties bestaan creatieve oplossingen die de netbeheerder niet standaard aanbiedt:
- tijdgebonden contracten: Hiermee krijg je extra capaciteit tijdens daluren, wanneer het net minder belast wordt.
- congestiemanagement: Voor grootverbruikers (vanaf 1 MW) bestaat de mogelijkheid om deel te nemen aan congestiemanagement. Hierbij ontvang je een vergoeding voor het tijdelijk verminderen van je stroomafname of -teruglevering.
- gedeeltelijke capaciteitstoewijzing: Misschien krijg je niet de volledige aangevraagde capaciteit, maar wel een deel ervan.
- flexibele aansluitingen: Sommige netbeheerders experimenteren met aansluitingen die meebewegen met de beschikbare netcapaciteit.
- groepstransportovereenkomsten: Door samen met andere bedrijven één grotere aansluiting te delen, benut je de beschikbare capaciteit efficiënter.
- directe lijn: Een rechtstreekse elektriciteitskabel tussen een opwekker (bijvoorbeeld een zonnepark) en jouw bedrijf vermijdt het openbare net.
Vraag expliciet naar deze mogelijkheden, ook als ze niet in de brief genoemd staan. Netbeheerders beschikken vaak over meer opties dan ze standaard communiceren.
4. Onderzoek interne optimalisatiemogelijkheden
Bekijk kritisch of je binnen je huidige aansluitcapaciteit kunt blijven door slim met energie om te gaan:
- energiescan: Laat een energiescan uitvoeren om besparingsmogelijkheden te identificeren.
- piekmanagement: Spreid energieverbruik om piekbelasting te verminderen.
- energieopslag: Installeer een batterijsysteem om pieken op te vangen.
- eigen opwek met directe afname: Zonnepanelen of andere opwekkers die direct je eigen verbruik voeden (zonder teruglevering).
- procesoptimalisatie: Herzie energie-intensieve processen voor meer efficiëntie.
- energiemanagementsysteem: Implementeer een systeem dat je energieverbruik real-time monitort en optimaliseert.
Deze interne aanpassingen kunnen soms voldoende ruimte creëren binnen je bestaande aansluiting om toch uit te breiden of te verduurzamen.
5. Zoek hulp bij experts en belangenbehartigers
Je staat er niet alleen voor bij netcongestieproblemen:
- brancheverenigingen: Veel brancheverenigingen hebben specialisten in huis die je kunnen adviseren.
- MKB-Nederland en VNO-NCW: Deze organisaties hebben programma’s specifiek gericht op netcongestieproblematiek.
- energieadviseurs: Specialistische adviseurs kennen de ins en outs van het energiesysteem.
- juristen met energie-expertise: Bij aanhoudende problemen kan juridisch advies helpen om je rechten te verdedigen.
- gebiedscoöperaties: Op sommige bedrijventerreinen bestaan samenwerkingsverbanden die gezamenlijk energievraagstukken aanpakken.
Deze experts brengen specifieke kennis in die netbeheerders niet altijd delen, en kunnen soms deuren openen die anders gesloten blijven.
6. Herzie je businessplan indien nodig
Als de netcongestie langdurig blijkt en alternatieven onvoldoende soelaas bieden, heroverweeg dan je plannen:
- fasering: Verdeel uitbreidingsplannen in kleinere stappen die binnen de huidige capaciteit passen.
- alternatieve energiebronnen: Onderzoek mogelijkheden zoals lokale biogas, waterstof of andere niet-elektriciteitsgebonden energiebronnen.
- verplaatsing: Overweeg of verhuizing naar een gebied zonder netcongestie een optie is voor energie-intensieve bedrijfsonderdelen.
- samenwerkingsverbanden: Ga partnerschappen aan met bedrijven die complementaire energieprofielen hebben.
Een vroegtijdige herziening van je plannen voorkomt dat je vastloopt in langdurige procedures zonder resultaat.
Meest gestelde vragen
Ja, de netbeheerder heeft een wettelijke aansluitplicht. Echter, deze plicht betreft alleen de fysieke aansluiting op het net. Bij transportschaarste mag de netbeheerder weigeren om transportrechten te verlenen. Je krijgt dan wel een aansluiting, maar mag deze niet gebruiken om elektriciteit af te nemen of terug te leveren tot er voldoende netcapaciteit beschikbaar komt.
De wachttijd verschilt sterk per regio en verandert regelmatig. In sommige gebieden verwacht men binnen 1-2 jaar verbetering, in andere pas na 2030. De netbeheerder moet je een indicatie geven van de verwachte termijn voor jouw specifieke situatie. Op de capaciteitskaart van Netbeheer Nederland staan ook indicatieve termijnen vermeld. Houd er rekening mee dat deze termijnen door vergunningsprocedures, personeelstekorten en materiaalleveringen kunnen uitlopen.
Ja, je kunt bezwaar maken bij je netbeheerder als je meent dat de afwijzing onterecht is. Als dit niet leidt tot een oplossing, kun je een klacht indienen bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM). In sommige gevallen kan juridische bijstand nodig zijn. Let op dat het bestaande wettelijke kader de netbeheerders vaak veel ruimte geeft om transportcapaciteit te weigeren als dit technisch noodzakelijk is. Een bezwaarprocedure biedt daarom geen garantie op succes.
Congestiemanagement is primair beschikbaar voor grootverbruikers met een aansluiting van minimaal 1 MW. Netbeheerders moeten onderzoeken of congestiemanagement een oplossing kan bieden voordat ze transportcapaciteit weigeren. Ze zijn echter niet verplicht om congestiemanagement toe te passen als dit technisch onhaalbaar is of als de kosten te hoog uitvallen. In de praktijk betekent dit dat congestiemanagement vooral toegepast wordt in gebieden met een beperkt aantal grote afnemers en opwekkers.
Ja, je kunt je aanvraag op elk moment opnieuw indienen. De netbeheerder beoordeelt je aanvraag dan opnieuw op basis van de actuele situatie. Houd er rekening mee dat in gebieden met transportschaarste vaak het principe “wie het eerst komt, wie het eerst maalt” wordt gehanteerd. Als je een afwijzing hebt ontvangen, kom je op een wachtlijst. Bij nieuwe capaciteit worden aanvragen op volgorde van deze lijst behandeld. Een nieuwe aanvraag indienen plaatst je opnieuw achteraan deze wachtlijst.
